کد مطلب:90244 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:246
بنا به نقل كلینی قدس سره در كافی، امام در حال سخنرانی پیرامون موضوع دیگری بود كه همام در جمع شنوندگان، به پا خاست و تقاضای بیان صفات متقین نمود: «قام رجل یقال له همام و كان عابدا ناسكا مجتهدا الی امیرالمومنین و هو یخطب فقال یا امیرالمومنین صف لنا صفه المومن كاننا ننظر الیه». علامه ی كراجكی در كنز، چنانكه پیش از این بیان شد كیفیت ایراد خطبه را چنین بیان كرده كه امام علیه السلام پس از پرسشی از آن تعداد شیعیان كه به حضورشان شرفیاب شده بودند، درباره ی سیمای تشیع، و تقاضای آنان بر ترسیمی كامل از پارسایان واقعی، تقاضای آنها را پذیرفته، به سخنرانی پرداخت. اما سید در نهج البلاغه چنین می گوید: [صفحه 36] «روی ان صاحبا لامیرالمومنین علیه السلام یقال له همام كان رجلا عابدا، فقال له، یا امیرالمومنین صف لی المتقین حتی كانی انظر الیهم. فتثاقل علیه السلام عن جوابه الخ». این گفتار از كیفیت تقاضا و همچنین از وضعیت سخنرانی مولا كه آیا در حال سخنرانی بوده و با تقاضای همام مواجه گردیده و یا اینكه با درخواست همام، به سخنرانی مشغول گردید، بحثی مطرح نكرده است. به هر حال همام، در جستجوی صفات متقین و پویایی این راه بود و سوال نیز در جهت صفات و ویژگیهای این گروه ممتاز مطرح گردیده است. او می خواهد در اقیانوس پهناور علم علی علیه السلام شناور گردد و از خرمن دانش آن جناب خوشه ای برگیرد. مولا هم بنا بر مصلحتی كه خود بر آن واقف بود نخست از تفصیل بیان صفات آنان امتناع ورزید و با عبارتی كوتاه: «یا همام اتق الله و احسن فان الله مع الذین اتقوا و الذین هم محسنون»، از این وادی گذشت و خاموش شد. اما همام از آنجایی كه بسیار مشتاق بود برای التیام كام خشكیده ی خویش، به جرعه ای كم قانع نشد، زیرا بیان مختصر امام علیه السلام خواسته اش را برآورده نكرد و سینه ی ملتهب از عشق وی را مرهم ننهاد از اینرو تقاضای خود را تكرار نمود و اصرار ورزید، تا آنجا كه آن حضرت را سوگند داد، تا به شرح مفصل صفات راه پویان حق بپردازد، تا مگر از زبان تربیت شده ی وحی و ولایت مطلقه الهی و از زبانی كه سرچشمه ی فیض و منبع انوار پروردگار و بیانگر همه چیز است به صفات متقین راه یابد. در بین نقلهای مختلف خطبه، تنها در گفتار سیدرضی جمله ی «فتثاقل عنه» به چشم می خورد و این گویای نكته ای است كه شارحان برای شناخت آن، به اختلاف سخن گفته اند. این كلمه كه به معنای خودداری و گرانی نمودن در مقابل اصرار و ابرام شنونده ای مانند همام است، یقینا به خاطر امر مهمی بوده است كه امام متقین علیه السلام در [صفحه 37] اظهار آن خودداری نمود.
تحقیق و بررسی در نقل خطبه و مدارك آنكه سابقا یادآور شدیم، نشانگر اختلاف در وضعیت سخنرانی مولا است.
صفحه 36، 37.